Współczesne zarządzanie kryzysowe wymaga szybkiego dostępu do dokładnych, aktualnych i kompleksowych danych przestrzennych. Geodezyjne systemy informacji przestrzennej (GIS – Geographic Information System) odgrywają w tym zakresie fundamentalną rolę. Umożliwiają one integrację danych geograficznych z analizą przestrzenną, co pozwala na efektywne planowanie, reagowanie oraz koordynację działań w sytuacjach zagrożenia.
Czym są geodezyjne systemy informacji przestrzennej?
GIS to zintegrowane środowisko informatyczne, umożliwiające gromadzenie, przechowywanie, analizowanie i wizualizację danych przestrzennych. W przypadku geodezji mówimy o systemach opartych na precyzyjnych pomiarach terenowych, ortofotomapach, modelach wysokościowych i innych danych pozyskiwanych w wyniku prac geodezyjnych i kartograficznych.
Dzięki połączeniu wspomnianych danych z atrybutami opisowymi (np. dane demograficzne, infrastrukturalne, środowiskowe), GIS umożliwia analizę zjawisk przestrzennych w różnych skalach i kontekstach tematycznych.
Rola GIS w zarządzaniu kryzysowym
Zastosowanie systemów GIS obejmuje wszystkie etapy cyklu zarządzania kryzysowego: zapobieganie, przygotowanie, reagowanie i odbudowę.
Identyfikacja zagrożeń
GIS umożliwia tworzenie map ryzyka, które uwzględniają:
- strefy zalewowe,
- obszary osuwiskowe,
- tereny o podwyższonym ryzyku pożarowym,
- tereny przemysłowe o wysokim stopniu ryzyka.
Analiza przestrzenna umożliwia ocenę zasięgu potencjalnych zagrożeń i prognozowanie ich skutków.
Planowanie ewakuacji i rozmieszczenia zasobów
Na podstawie danych geodezyjnych oraz informacji dotyczących infrastruktury drogowej, sieci wodociągowej, energetycznej oraz lokalizacji obiektów użyteczności publicznej, możliwe jest projektowanie tras ewakuacyjnych, lokalizacji punktów medycznych i miejsc tymczasowego zakwaterowania.
Reagowanie w czasie rzeczywistym
Systemy GIS zintegrowane z systemami monitoringu (np. dane meteorologiczne, czujniki sejsmiczne, monitoring wodny) pozwalają na bieżącą ocenę sytuacji i dynamiczne aktualizowanie map zagrożeń. Dzięki temu służby ratownicze mogą podejmować decyzje w oparciu o aktualne i rzetelne informacje przestrzenne.
Wspomaganie działań operacyjnych
GIS, poprzez udostępnianie jednolitych danych przestrzennych, wspiera koordynację działań różnych służb (straży pożarnej, policji, służb medycznych). Umożliwia to zintegrowane planowanie i realizację operacji ratunkowych.
Analiza skutków i odbudowa
GIS umożliwia analizę zniszczeń, dokumentację strat oraz przygotowanie planu odbudowy infrastruktury. Dane geodezyjne są istotnym elementem w procesie aktualizacji map i ewidencji gruntów, ułatwiają podejmowanie decyzji administracyjnych i planistycznych.
Integracja GIS z innymi systemami
Współczesne podejście do zarządzania kryzysowego zakłada interoperacyjność systemów – GIS często jest zintegrowany z systemami zarządzania informacją (MIS), systemami wspomagania decyzji (DSS), a także systemami komunikacji (np. radiowej lub satelitarnej). Pozwala to na stworzenie kompleksowego środowiska informacyjnego, wspierającego decydentów i służby operacyjne.
Podsumowanie
Geodezyjne systemy informacji przestrzennej stanowią nieodzowny element nowoczesnego zarządzania kryzysowego. Dzięki nim możliwe jest efektywne zarządzanie przestrzenią w warunkach zagrożenia, minimalizowanie strat i ochrona życia ludzkiego. Wzrost dostępności danych geodezyjnych oraz rozwój technologii GIS sprawiają, że rola omawianych systemów będzie ważniejsza, a ich wdrożenie stanie się standardem w zarządzaniu kryzysowym na wszystkich szczeblach administracji.
