Kartografia jest dziedziną nauki o mapach, która obejmuje teorię oraz metody sporządzania i użytkowania map, a także atlasów, globusów czy modeli plastycznych. Ponadto zajmuje się działalnością organizacyjną i usługową, która jest bezpośrednio związana z opracowywaniem, reprodukcją i rozpowszechnianiem map oraz przekazywaniem informacji, które odnoszą się do przestrzeni (przede wszystkim geograficznej), jednocześnie zakodowanych w formie graficznej lub cyfrowej. Jednym z podstawowych działów kartografii jest kartometria. Czym się zajmuje?
Czym zajmuje się kartometria?
Kartometria to dział kartografii, który zajmuje się poszczególnymi zasadami analizy i przeprowadzania pomiarów obiektów i zjawisk geograficznych na mapach po to, by móc wyznaczyć ich dokładną długość, objętość, gęstość, nachylenie (np. spadków terenów), uwzględniając przy tym wpływ zniekształceń kartograficznych. Obserwacje te są możliwe dzięki przyjętemu odwzorowaniu kartograficznemu oraz powiązanej z nim siatki kartograficznej, skali i sieci punktów osnowy geodezyjnej. Kartometrię wykorzystuje się np. do obliczania powierzchni państw lub mórz.
Podczas wykonywania pomiarów powinno się stosować konkretne zasady, które określają mierzenie poszczególnych parametrów. Według nich:
– pole można mierzyć jedynie na mapie wiernopowierzchniowej,
– odległości wyłącznie na mapach topograficznych i na globusie,
– kąty na mapie wiernokątnej.
W przypadku wyznaczania niewielkich odległości bądź niedokładnego pomiaru, dopuszcza się odejście od tych zasad.
Jakie przyrządy są stosowane w kartometrii?
Podstawowe przyrządy wykorzystywane w kartometrii to: krzywomierze i planimetry. Aby uzyskać dokładniejsze pomiary stosuje się również metody matematyczne, statystyczne, a także coraz popularniejsze techniki komputerowe. Dzięki używaniu formuł matematycznych odzwierciedlających bryłę Ziemi zobrazowaną na mapie, otrzymujemy tzw. kartometryczność mapy.
Zastosowanie kartometrii
Kartometrię stosuje się przede wszystkim wtedy, gdy nie ma możliwości przeprowadzenia bezpośrednich pomiarów w terenie przy użyciu metod geodezyjnych. Zwykle określa się nimi rozmiary większych obiektów, np. wielkość mórz, długość rzek, powierzchnię państw czy objętość jezior. Jednym z podstawowych celów kartometrii jest zastąpienie wiążących się z wysokimi kosztami i dużym nakładem czasu pomiarów w terenie na pomiary wykonywane na mapach.
Podsumowanie
Kartometria jest jednym z głównych działów kartografii. Dzięki niej możliwe jest m.in. wyznaczenie długości, objętości czy powierzchni, a także dokładna analiza technik stosowanych do przeprowadzania pomiarów na mapach. Brak umiejętności dokonywania odkształceń kartograficznych, uniemożliwia właściwe wyznaczenie parametrów, zatem każda osoba zajmująca się wykonywaniem pomiarów, musi posiadać niezbędną wiedzę w tym zakresie.
